Ray- Fankit: Asla İstemeyeceğiniz Bir Yapay Zeka (PDF)

Yapay zeka hadisesi ile ilgili en çok korktuğunuz şey nedir? Akıllı asistanınızın hacklenmesi? Kontrolünüz dışında işlem yapan, bozulmuş bir işletim sistemi? Yoksa direkt olarak canınıza kast eden bir android mi? Sanırım çoğumuzun cevabı üçüncü ihtimal olacaktır. İşte Ray tam olarak bu hadise üzerine yazılmış bir fankit.

Geleceği kaçınılmaz olan android ve insansı robot teknolojileri, uzun yıllardan beri bilimkurgu türü için en çok kullanılan temalardan biri olarak dikkat çekiyor. Isaac Asimov bu alanda yazdıkları ile marka olmuş bir isim. Özellikle ‘Ben, Robot’ adlı öykü derlemesi, robot meselesi ile ilgili adeta ders kitabı niteliğinde. Üç Robot Yasası da aynı şekilde, birçok yazarın ilham kaynağı olmuş, öykü ve romanlarını etkilemiştir. Bu yasaların ve robot teknolojisinin ilhamından payını alan metinlerden biri de Zülfikar Yamaç imzalı ‘Ray’ adlı kısa öykü.

Birtakım yanlış koşullanma, yanlış kanıya varma, verileri doğru işleyememe sonucunda sahibini öldüren bir insansı robotun anlatıldığı hikaye, bu yönüyle klişe olarak görünüyor olabilir. Ancak metni asıl ilgi çekici kılan söz konusu robotun yani Ray’in öldürme eylemini toplumsal bir hata sonucu işlemiş olması. 1970’lerin Amerika’sında geçen hikayede siyah-beyaz çatışması ve Kara Panter hareketi dikkat çekiyor. Ray, bir robot olması sebebiyle bu konularda nötr tavır sergilemesi gerekirken tam tersine beyaz ırktan bir insan gibi davranıp aşırı tepki veriyor. Hikayenin odaklandığı söz konusu çatışma, hâlâ devam eden, modern dünyanın en büyük utançlarından biri olarak nitelendirilebilir.

Öyküyü benzeri metinlerden farklı kılan bir diğer nokta da biçimsel özellikleri. Sadece diyaloglardan oluşan öykü, bu yönüyle bir tiyatro oyununu andırıyor. Ray ve onu sorguya çeken -anlamaya çalışan da diyebiliriz- polis memuru arasında geçen diyalog, öykünün büyük bir kısmını oluşturuyor. Zülfikar Yamaç konusu itibariyle alışıldık gibi duran metni, tasarım anlamında farklı kılmayı başarmış. Söz konusu diyaloglar birtakım betimlemeler ile güçlendirildiği takdirde piyes olarak dahi değerlendirilebilir.

Lagari Bilimkurgu Fanzin bünyesinde metinler kaleme alan yazarın öyküsü yine aynı oluşum tarafından ve Mehmet Fatih Balkı’nın editörlüğünde fankit olarak okura sunuldu. Sınırlı sayıda üretilecek olan öykü ücretsiz olarak dağıtılacak. Haliyle denk geldiğiniz yerde edinmenizde fayda var. Lagari Bilimkurgu tarafından basılan diğer fankitlere ulaşmak için tıklayabilirsiniz.