Cesur Bir Bilimkurgu Romanı: “Model Evren”

Çok yönlü insanlarla hayatımızda çok sık karşılaşmayız. Bu yüzden, böyle insanlar beni her zaman etkilemiştir. Bu yazıda kitabından bahsedeceğim Varlık Ergen’in de çok yönlü bir insan olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.

Öyküler, şiirler ve incelemeler yazan; öykü, şiir seslendirmeleri yapan; radyo yayıncılığı ve editörlük deneyimi olan biri Varlık Ergen. Bu kadar çok alanda kalem oynatmak ve ürünler verebilmek gerçekten hayranlık uyandırıcı bir şey.

Yazarın ilk kitabı “Model Evren”, Edebiyatist Yayınevi’nden bu senenin başında çıktı. Öncelikle kitap hakkında şunu söylemek istiyorum: Karşımızda sıradan bir bilimkurgu romanı yok. Hem içeriğiyle hem de kurgusuyla farklı ve ayrıksı bir eserle karşı karşıyayız.

Çok katmanlı, çok sesli bir roman Model Evren. Felsefi, dini göndermelerle ve iğnelemelerle dolu bir eser. Bu sebeple, kitap özenli bir okumayı zorunlu kılıyor. Okurun, yazarın kurduğu dünyaya adım atarken dikkatli olması gerekiyor.

Yapay Zekâ vs İnsan

24. yüzyılda geçen bir roman “Model Evren”. Yapay zekânın (YZ) her şeye hâkim olduğu bir evrenle karşı karşıyayız. İnsanlar tamamen YZ’nin denetimi altındadır. Sıradan insanlar artık yoktur. İki tür insan ortaya çıkmıştır: Düşük Zekâlı Yapay Zekâ Destekli İnsan (DZ/YZDİ) ve Yapay Zekâ Destekli İnsan (YZDİ).

YZ’nin baştan aşağı programladığı bu insanlar robotlaşmış ve insansı niteliklerden uzaklaşmıştır. Başkahramanımız Lucas, bu durumu tersine çevirmek için elinden geleni yapmaktadır. Amacı geçmişteki gibi YZ’nin, insan kontrolüne girmesidir. Çünkü bir zamanlar insanın kölesi olan YZ, artık insanın efendisidir.

İşte bu noktada kurtarıcı olan şey evlere kurulabilen, yaklaşık bir metreküplük Model Evrendir. Bu, insanlığın geçmişinin anahtarıdır. Bir tür zaman makinesi görevi görür. İnsanlığın geçmiş yaşamına tanık olunur. Geçmişin efendileri olan insanlar tekrar eski günlerine geri dönebilecekler midir?

Cesur Konular: LGBT, Kürtçe ve Din

Model Evren’in sıradan bir kitap olmamasının önemli bir sebebi yazarın cesur bir dile sahip olması. Bilimkurguda LGBT’den bahsedilmesi alışkın olduğumuz bir şey. Örneklerine şahit olduk. Ancak Kürt sorunu veya daha doğru ifadeyle ırkçılıktan bahsedildiğine ve hatta Kürtçe diyaloglara da yer veren bir bilimkurgu eserine ilk kez denk geldim.

“Gerçekte adı Xelil’di fakat ne var ki o günlerde bu ismi nüfus cüzdanına yazdırmak mümkün değildi. Uzun yıllar bu isimle çağrılmasına rağmen memurluk yapmaya başladığında Halil diye çağrılmaya da çabucak alışmıştı.” (syf. 98)

Dini bağlamda ise sayfalar arasında epey göndermeler var. Özellikle paralel bir dinler tarihi gözler önüne seriliyor. Alternatif tarih anlatılarını beğenenler bu bölümlerden mutlaka keyif alacaklardır.

Son olarak, eserde hoşum giden bir başka nokta ise kitabın ortalarında, geçmişe bir zaman yolculuğu yapılarak 21. yüzyıla geçilmesi. Böylece, öykü içinde öykü (çerçeve öykü) formatına geçiş yapılır ve kendimizi bir polisiye hikâyenin ortasında buluruz.

Sonuç

Varlık Ergen bir ilk esere göre sağlam bir adım atmış Model Evren’le. Diliyle, kurgusuyla, parmak bastığı felsefi ve toplumsal sorunlarla gerçekten güçlü bir eser ortaya çıkarmış. Üzerinde çalıştığı ikinci romanı “Sinestezi”yi merakla bekliyorum ve en kısa zamanda okurla buluşmasını ümit ediyorum.